Rok bez zimy | Aleksandra Cieślewicz, Asa Lee, Sara Lewi, Lena Seiz

Rok bez zimy to wystawa, badająca złożoną relację ludzkości ze zmianami klimatu i nowoczesnymi technologiami oraz cienką granicę oddzielającą naukę od fikcji.
Projekt, zainspirowany historycznym wydarzeniem z 1816 roku – rokiem bez lata – rysuje paralelę między następstwami erupcji wulkanu Tambora a dzisiejszym gwałtownie narastającym kryzysem klimatycznym. Podczas gdy erupcja Tambory ochłodziła planetę, pogrążając świat w tymczasowym zaburzeniu klimatu, nasza obecna trajektoria charakteryzuje się wzrostem globalnych temperatur, gorętszymi latami i coraz łagodniejszymi zimami w Europie. Jak mógłby wyglądać rok bez zimy? Jakie etyczne dylematy rodzą się w obliczu nadciągających katastrof klimatycznych?
Prace trzech artystek – Asy Lee, Sary Lewi i Leny Seiz – otwierają przed nami wielowymiarową perspektywę na te pytania. Każda z nich prezentuje inne spojrzenie na temat zmian klimatu, kontroli meteorologicznej i ludzkiej ingerencji w naturę.

Sara Lewi w swojej pracy sięga do historii sztuki, by zbadać mechanizmy pamięci i proces zanikania krajobrazu. Punktem wyjścia staje się dla niej zimowy pejzaż namalowany przez Juliana Fałata w 1907 roku – obraz głęboko zakorzeniony w zbiorowej świadomości. Artystka tworzy własne serie rysunków inspirowanych tym motywem, powtarzając go zarówno na podstawie bezpośrednich obserwacji, jak i z pamięci. W ten sposób proces rysowania staje się aktem zapamiętywania i odtwarzania obrazu świata, który powoli znika. W projekcie Zima 1931, pracując ze znalezionymi archiwalnymi fotografiami, Lewi skłania do refleksji nad ulotnością wspomnień, nieuchronnym zapomnieniem, a także nad rolą fotografii jako medium zatrzymującego czas i dokumentującego zmiany.
Lena Seiz wnosi do wystawy bardziej intuicyjną i subtelną perspektywę. Jej efemeryczne prace tworzą szczególną atmosferę, odzwierciedlając kruchą granicę między eksploatacją a ekologią. Przykładem jest projekcja delikatnie wirującego białego dymu, inspirowana nowojorskim systemem pary wodnej – największym na świecie, działającym nieprzerwanie od 1882 roku. Ta rozległa infrastruktura, służąca do ogrzewania, chłodzenia i kontroli wilgotności, staje się w jej ujęciu uosobieniem zarówno miejskiej efektywności, jak i areną ciągłego napięcia między pragmatyczną efektywnością a jej środowiskowymi konsekwencjami.

Zamykająca wystawę projekcja wideo Cloudmakers Asy Lee to fascynująca analiza na styku sztuki i nauki. Łącząc fakty z fikcją, artystka bada możliwości kontroli pogody. Wygenerowany przez sztuczną inteligencję głos opowiada historię z perspektywy pierwszej osoby, przeplatając pracę Wilhelma Reicha – naukowca z połowy XX wieku, który twierdził, że potrafi manipulować zjawiskami atmosferycznymi – ze współczesnymi badaniami meteorologicznymi. Łącząc materiały nakręcone przez artystkę z wizualizacjami i narracją wygenerowanymi przez sztuczną inteligencję, praca zaciera granice między tym, co realne, a tym, co wyobrażone. Jej praca staje się refleksją nad naturą sztuki, aktem twórczym i etycznymi konsekwencjami technologicznej ingerencji w środowisko, prowokując do zadania pytania o rolę ludzkości w kształtowaniu planety.

Rok bez zimy nie oferuje widzowi łatwego ukojenia w estetycznej kontemplacji. Przeciwnie, ta pozornie przyjemna forma artystycznej ekspresji staje się katalizatorem niepokoju i intelektualnego dyskomfortu. Zostajemy zmuszeni do ciągłego mierzenia się z tym, co widzimy, do nieustannej weryfikacji i badania prezentowanych narracji i perspektyw. Uświadomienie złożoności relacji między ludzkością a klimatem, technologią i naturą stanowi zaproszenie do trwałej refleksji i etycznej odpowiedzialności w obliczu niepewnej przyszłości.
Asa Lee, Sara Lewi i Lena Seiz są fikcyjnymi artystkami stworzonymi przez Aleksandrę Cieślewicz.

Wydarzenie dofinansowane z budżetu Miasta Poznania.