Wystawa jest próbą przedstawienia historii galerii, która przez 18 lat działalności była niekomercyjną przestrzenią prezentacji sztuki artystów z całego świata. Wystawy i dyskusje inicjowane w galerii, analityczny i krytyczny dyskurs rozwijany zarówno na gruncie teorii, jak i praktyki artystycznej sytuują ją pośród najbardziej znaczących punktów na mapie ówczesnej światowej geografii artystycznej. Funkcjonująca wbrew geopolitycznym podziałom Galeria Akumulatory 2 była miejscem, w którym publiczność miała kontakt ze sztuką twórców ze Wschodu i Zachodu, artystów z Europy Wschodniej i Zachodniej, Stanów Zjednoczonych i Kanady, Ameryki Południowej i Azji.
Początki galerii wiążą się z ideą SIECI (NET), sformułowaną w 1971 przez Jarosława Kozłowskiego i Andrzeja Kostołowskiego, oraz manifestem rozesłanym do ok. 350 artystów i krytyków sztuki z Polski i ze świata, zachęcającym do współpracy i wolnej wymiany faktów artystycznych. Idea stworzenia antyinstytucjonalnej, wymykającej się kontroli SIECI mimo represji ze strony ówczesnych władz była kontynuowana i rozwijana w założonej przez Jarosława Kozłowskiego w 1972 roku w Poznaniu Galerii Akumulatory 2. Funkcjonująca do 1990 roku galeria była przestrzenią, w której krzyżowały się różne idee i postawy artystyczne, gdzie prezentowano i debatowano nad różnymi formami i sposobami funkcjonowania sztuki. Pokazywano prace artystów związanych ze sztuką konceptualną, minimal artem, land artem, sztuką poczty, poezją konkretną, prace twórców z kręgu Fluxusu, działania realizowane na pograniczu sztuk wizualnych i muzyki.
W latach 1972–1990 w Galerii Akumulatory 2 zorganizowano 195 prezentacji (wystaw, performansów, akcji, działań muzycznych, odczytów). Galeria funkcjonowała na zasadzie quasi-instytucji, pozbawionej zaplecza instytucjonalnego, zmieniając często miejsca pokazów. Prowadzona i w dużej mierze finansowana przez Jarosława Kozłowskiego, była przestrzenią oddaną do dyspozycji zapraszanych artystów niezobligowanych jakimkolwiek narzuconym im programem.
Materiał zgromadzony na wystawie w Zachęcie i w towarzyszącej wystawie publikacji daje wgląd w praktyki artystyczne rozwijane poza oficjalnym, uznanym obiegiem sztuki, poza osiami podziałów na centra i peryferie, w rozległy obszar artystycznych strategii realizowanych w niewielkiej, alternatywnej galerii współpracującej z artystami z całego świata, mimo funkcjonowania w restrykcyjnej rzeczywistości realnego socjalizmu.
Tytułowe „nieprzekupne oko” odnosi się zarówno do widzenia, jak i do widzialności. Z jednej strony, do widzenia niepoddającego się ideologicznym presjom i komercyjnym pokusom, z drugiej do zaburzenia podziałów na to, co widzialne i co z pola widzenia relegowane. Widzialność stawiająca opór estetycznym czy politycznym preferencjom to tylko jeden ze sposobów czytania historii Galerii Akumulatory 2. Dokumentacja zebrana na wystawie i w katalogu, w dużej mierze obejmująca materiały dotąd niepublikowane, umożliwi bardziej wielostronną lekturę tej historii.
Bożena Czubak
Artyści biorący udział w wystawie:
Joanna Adamczewska, Eric Andersen, Angelo de Aquino, Lone Arendal, Imre Bak, Eduard Bal, Philippa Beale, Andrzej Bereziański, Terry Berkowitz, Tony Bevan, John Blake, Włodzimierz Borowski, János Brendel, Leszek Brogowski, Wojciech Bruszewski, Victor Burgin, Henri Chopin, Carlfriedrich Claus, COUM Transmissions, Michael Craig-Martin, Maria (Mariola) Dąbrowska, Andrzej Dłużniewski, Andrew Dutkewych, Janusz Dziubak, Jerzy Fedorowicz, Joel Fisher, Fluxus (A-Yo, George Brecht, Dick Higgins, Joe Jones, George Maciunas, Yoko Ono, Nam June Paik, Paul Sharits, Ben Vautier, Robert Watts), Ken Friedman, Wolfgang Fuchs, Adam Garnek, Mariusz Gill, Raimund Girke, Nat Goodden, Trevor Gould, Tom J. Gramse, Izabella Gustowska, Gerard Hemsworth, Geoffrey Hendricks, Dick Higgins, Susan Hiller, John Hilliard, Douglas Huebler, Tatsuo Ikeda, Jeff Instone, Jacek Jagielski, Sven-Åke Johansson, Joan Jonas, Kirsten Justensen, Margrit Kahl, Tadeusz Kalinowski, Jerzy Kałucki, Koji Kamoji, Kanal 2, Hiroshi Kawathu, Alicja Kępińska, Robin Klassnik, Akira Komoto, Jerzy Kopeć, Andrzej Kostołowski, Jarosław Kozłowski, Mariusz Kruk, László Lakner, Rolf Langebartels, Ólafur Lárusson, Richard Long, Jerzy Ludwiński, Hanna Łuczak, George Maciunas, Zbigniew Makarewicz, Peter Mandrup (Peter Mandrup Hansen), Joan Mathews, Yutaka Matsuzawa, Danuta Mączak, Barry McCallion, Ian McKeever, Yukiyoshi Moriya, Ian Murray, Avis Newman, Helmut Nickels, Ann Noël, Wojciech Olejniczak, Susan Ormerod, Tomasz Osiński, Andrzej Partum, Sef Peeters, Bogdan Perzyński, The Play, Mikołaj Poliński, Ludmiła Popiel-Fedorowicz, Michael Porter, Piotr Postaremczak, Maria Anna Potocka, Pamela Robertson-Pearce, Jerzy Rosołowicz, Reiner Ruthenbeck, Toshinori Saito, Galerie S:t Petri, Barbara Schmidt-Heins i Gabriele Schmidt-Heins, Peter Jörg Splettstösser, Helmut Streich, Sudurgata 7, Kishio Suga, Piotr Szyhalski, Feliks Szyszko, Petr Štembera, Amikam Toren, Francesc Torres, Endre Tót, David Troostwyk, Andrzej Turowski, Jacek Tylicki, Janos Urban, Jiří Valoch, Tadeusz Walter, Franz Erhard Walther, Lawrence Weiner, Andrzej Wielgosz, Emmett Williams, Richard Wilson, Tomasz Wilmański, Dorotheé von Windheim, Krzysztof Wodiczko
