Pointylizm, nazywany też puentylizmem, to jeden z najciekawszych kierunków w sztuce końca XIX wieku. Niezwykle wymagająca technika tworzenia obrazu za pomocą pojedynczych plamek koloru, a nie zamaszystych pociągnięć pędzla, do dziś robi wrażenie na oglądających obrazy, chociażby Georgesa Seurata w galeriach sztuki. Na czym polega ten nurt? Jaki jest związek między dywizjonizmem a puentylizmem? Sprawdź wszystkie ważne informacje.
Pointylizm w malarstwie – czym charakteryzuje się ten nurt w XIX-wiecznej sztuce?
Pointylizm, nazywany też puentylizmem, to jeden z najbardziej charakterystycznych i niezwykłych kierunków w XIX-wiecznej sztuce. Jego nazwa pochodzi od francuskiego słowa “pointiller”, oznaczającego czynność kropkowania czy punktowania. I dokładnie na tym polega pointylizm w malarstwie: na budowaniu obrazu za pomocą barwnych plamek, rozmieszczonych gęsto na powierzchni płótna, naniesionych czubkiem pędzla. Punkciki te z bliska tworzą wielobarwną sieć, ale oglądane z odpowiedniej odległości, tworzą konkretne obiekty – portrety, pejzaże, ludzkie postaci, martwe natury. Pointylizm był jednym z przejawów neoimpresjonizmu. Samo określenie “pointylizm” ukuł Felix Fénéon – w założeniu miało być złośliwością wobec jednego z najważniejszych przedstawicieli tego kierunku, Georgesa Seurata. Pojęcie to jednak świetnie się przyjęło i szybko straciło swój pierwotny, negatywny wydźwięk.
Dywizjonizm a puentylizm – jaka jest analogia między tymi kierunkami?
Pointylizm w malarstwie był rozwinięciem poszukiwań impresjonistów, a także malarzy, którzy wywodzili się z impresjonizmu, ale wkrótce zaczęli się przeciw niemu buntować. Tak naprawdę najsilniejszą korelację można zauważyć między puentylizmem a dywizjonizmem, czyli techniką malarską, której ojcem chrzestnym był Claude Monet. Polegała ona na nakładaniu farb przy użyciu plam czystych, podstawowych kolorów – dopiero oglądane z dystansu, łączyły się one w siatkówce ludzkiego oka, tworząc kolory uzupełniające. Czemu miało to służyć? Efektowi niebywałej świetlistości i świeżości, a także testowaniu nowych, zaskakujących odkryć XIX-wiecznych naukowców na polu fizyki czy optyki.
Georges Seurat – jeden z najwybitniejszych przedstawicieli neoimpresjonizmu. Poznaj sylwetkę twórcy
Jeśli chodzi o malarzy pointylizmu, możemy wskazać jednego twórcę, który odcisnął zdecydowanie największe piętno w historii sztuki, jeśli chodzi o ten konkretny kierunek. To Georges Seurat urodzony w 1959 roku w Paryżu. Stworzył fundamenty rewolucyjnego kierunku, bazującego na optyce i chromatyce, jednak niestety nie miał okazji rozwinąć swoich teoretycznych poszukiwań – zmarł w wieku zaledwie 31 lat. Pozostawił po sobie jednak kilka dzieł, które do dziś robią niezwykłe wrażenie.
Puentylizm – obrazy, które warto znać, żeby zrozumieć fenomen tego kierunku w sztuce
Jeśli chodzi o najbardziej charakterystyczne dla pointylizmu obrazy, zdecydowanie należy zacząć od pracy “Niedzielne popołudnie na wyspie Grande Jatte”, nad którą Georges Seurat pracował w latach 1884-1886 oraz od “Kąpieli w Asnieres”, którą malarz ten zrealizował chwilę wcześniej, na przestrzeni lat 1883-84. Do innych znanych obrazów pointylizmu należą “Modelki” z 1888 roku oraz “Cyrk” (1890-1891), również namalowane przez Georgesa Seurata. Nie da się nie zauważyć, że to właśnie te płótna miały znaczący wpływ na kształtowanie się artystycznych postaw na przełomie XIX i XX wieku. Przykład? Obraz Paula Signaca “Wielki Kanał Wenecki” z 1905 czy “Siewca I” z 1888 autorstwa Vincenta van Gogha, w których da się dostrzec wyraźne nawiązania do “wynalazku” Seurata, jakim był nietypowy sposób kładzenia farby na powierzchnię obrazu.
Pointylizm, inaczej puentylizm, to fascynujący kierunek w sztuce drugiej połowy XIX wieku, stanowiący jeden z najlepszych przykładów zamiłowania modernistycznych artystów do poszukiwań formalnych i wizualnych czy technicznych eksperymentów. Malarze puentylizmu z pewnością zrewolucjonizowali sposób postrzegania płótna i farby, a ich prace do dziś oddziałują na wyobraźnię odbiorców sztuki i kolejne pokolenia twórców.